Trong bối cảnh hàng loạt doanh nghiệp bắt buộc phải tuyển dụng nhân sự chuyên trách về an toàn theo quy định pháp luật, ngành an toàn lao động đang trở thành một lựa chọn nghề nghiệp vô cùng hấp dẫn. Từ các công trường xây dựng quy mô lớn đến những nhà máy sản xuất hiện đại, vai trò của đội ngũ chuyên gia an toàn lao động ngày càng trở nên quan trọng. Vậy, ngành học này cụ thể là gì, cơ hội việc làm và tiềm năng phát triển ra sao? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết.
1. Ngành an toàn lao động là gì?
Vượt xa hình ảnh một người chỉ đi nhắc nhở đội mũ bảo hộ, ngành An toàn lao động (Occupational Safety and Health – OSH) thực chất là một lĩnh vực khoa học kỹ thuật liên ngành. Ngành này ứng dụng các nguyên tắc từ kỹ thuật, pháp lý, y tế đến quản trị để tạo ra một môi trường làm việc an toàn và bảo vệ sức khỏe người lao động.
Một chuyên gia an toàn lao động sẽ sử dụng kiến thức chuyên môn để thực hiện các nhiệm vụ cốt lõi sau:
- Nhận diện mối nguy (Hazard Identification): Tìm kiếm và phát hiện các yếu tố tiềm ẩn có thể gây hại trong môi trường làm việc, ví dụ như sàn nhà trơn trượt, hệ thống điện không được che chắn, hay một quy trình vận hành máy móc phức tạp.
- Đánh giá rủi ro (Risk Assessment): Phân tích khả năng xảy ra và mức độ nghiêm trọng của các mối nguy đã nhận diện để xác định thứ tự ưu tiên xử lý.
- Kiểm soát rủi ro (Risk Control): Áp dụng các biện pháp can thiệp theo một hệ thống phân cấp ưu tiên (Loại bỏ > Thay thế > Kỹ thuật > Hành chính > Trang bị bảo vệ cá nhân – PPE).
2. Học ngành an toàn lao động gồm những gì?
Để trở thành một chuyên gia có khả năng nhận diện và kiểm soát rủi ro, sinh viên ngành an toàn lao động cần được trang bị một hệ thống kiến thức liên ngành vững chắc. Dựa trên chương trình đào tạo của Trường Đại học Công Đoàn, các khối kiến thức cốt lõi bao gồm:
Kiến thức cốt lõi & quản lý:
- Tổng quan về An toàn – Vệ sinh lao động (ATVSLĐ).
- Vệ sinh lao động và Sức khỏe nghề nghiệp.
- Các hệ thống quản lý an toàn, ví dụ như ISO 45001.
Kỹ thuật an toàn chuyên ngành:
- Kỹ thuật an toàn trong lĩnh vực Xây dựng.
- An toàn Điện.
- An toàn Hóa chất.
- Kỹ thuật phòng chống cháy nổ.
Kiến thức kỹ thuật bổ trợ & môi trường:
- Các môn nền tảng như Cơ học lý thuyết, Kỹ thuật Điện – Điện tử.
- Các môn ứng dụng như Kỹ thuật chiếu sáng công nghiệp, Kỹ thuật xử lý ô nhiễm môi trường (nước, khí).
3. Tốt nghiệp ngành an toàn lao động ra làm gì?
Với bằng cử nhân An toàn lao động, bạn có thể đảm nhận nhiều vị trí đa dạng trong nhiều loại hình tổ chức:
- Chuyên viên phụ trách an toàn – vệ sinh lao động tại các doanh nghiệp sản xuất, dịch vụ.
- Kỹ sư an toàn (Safety Engineer) tại các dự án xây dựng, công trình hạ tầng.
- Nhân sự chuyên trách tại các tập đoàn quốc tế, công ty liên doanh và doanh nghiệp FDI.
- Giảng viên/Huấn luyện viên tại các trung tâm huấn luyện được cấp phép, đào tạo các nhóm an toàn theo Nghị định 44/2016/NĐ-CP.
- Thanh tra viên thuộc cơ quan quản lý nhà nước về an toàn lao động.
- Cán bộ công đoàn chuyên giám sát và kiểm tra điều kiện lao động.
- Cán bộ nghiên cứu tại các viện chuyên ngành hoặc sở ban ngành địa phương.
- Giảng viên chuyên ngành Bảo hộ lao động tại các trường đại học, cao đẳng.
4. Mức lương ngành an toàn lao động có cao không?
Theo các khảo sát thị trường, mức lương của ngành an toàn lao động tại Việt Nam rất cạnh tranh và tăng dần theo kinh nghiệm:
- Fresher/Dưới 2 năm kinh nghiệm: 10 – 15 triệu VNĐ/tháng, chủ yếu làm công tác giám sát, thực thi.
- Chuyên viên (2-5 năm kinh nghiệm): 15 – 25 triệu VNĐ/tháng, có khả năng lập kế hoạch và phân tích rủi ro.
- Trưởng nhóm/Giám sát (5-7 năm kinh nghiệm): 25 – 40 triệu VNĐ/tháng, chịu trách nhiệm cho một dự án hoặc nhà máy.
- Trưởng phòng/Quản lý (Trên 7 năm kinh nghiệm): 40 – 70+ triệu VNĐ/tháng, giữ vai trò chiến lược, quản lý toàn bộ hệ thống HSE của công ty.
Mức lương này có thể cao hơn đáng kể tại các công ty dầu khí hoặc các dự án EPC lớn.
5. Tiềm năng và cơ hội nghề nghiệp thực tế
Ngành an toàn lao động tại Việt Nam đang mở ra rất nhiều cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn. Theo Tổng cục Thống kê (2023), hai ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và xây dựng đang sử dụng hơn 8,5 triệu lao động, với nhu cầu nhân sự an toàn dự kiến tăng 15% trong năm 2024.
- Động lực từ các dự án lớn: Các siêu dự án như sân bay Long Thành, cao tốc Bắc – Nam và các khu công nghiệp lớn tạo ra hàng ngàn vị trí việc làm cho kỹ sư, chuyên viên và giám sát an toàn.
- Yêu cầu từ doanh nghiệp FDI: Các tập đoàn lớn như Samsung, LG, PetroVietnam luôn ưu tiên tuyển dụng nhân sự có chứng chỉ quốc tế (NEBOSH, IOSH), thúc đẩy nhu cầu về lao động chất lượng cao.
- Chính sách nhà nước: Luật An toàn, Vệ sinh Lao động (2015) và Nghị định 44/2016/NĐ-CP yêu cầu doanh nghiệp bắt buộc phải có nhân sự an toàn, mở ra cơ hội cho cả vị trí tư vấn và đào tạo.
Tuy nhiên, ngành cũng đối mặt với thách thức về thiếu hụt lao động có kỹ năng chuyên môn cao, với chỉ khoảng 30% nhân sự có chứng chỉ chuyên sâu. Để nắm bắt cơ hội, người lao động cần đầu tư vào đào tạo và lấy các chứng chỉ chuyên môn.
Nếu bạn mong muốn gia nhập thị trường lao động đầy tiềm năng này, chương trình đào tạo từ xa LDA – E-learning của Trường Đại học Công Đoàn là một lựa chọn đáng cân nhắc, giúp bạn chủ động nâng cao trình độ và sở hữu kiến thức liên ngành bám sát thực tiễn.